6 stycznia 2023

Genetyka i uzależnienie: czy alkoholizm jest dziedziczny?

Czy masz w rodzinie osoby, które zmagają się z nadużywaniem alkoholu? Być może zastanawiasz się, czy alkoholizm jest dziedziczny. Istnieje prawdopodobieństwo, wystąpienia zaburzeń związanych związanych z nadużywaniem alkoholu, ale konkretne przyczyny jego występowania nadal są nieznane. 

Czym jest alkoholizm 

Alkoholizm to przewlekłe i postępujące zaburzenie związane z nadmiernym i kompulsywnym spożywaniem napojów wysokoprocentowych. Charakteryzuje się głównie utratą kontroli nad ilością wypitego alkoholu i obniżeniem jakości życia, które prowadzi do fizycznego i psychicznego uzależnienia. 

Nadużywanie alkoholu powoduje również ciężkie objawy odstawienia i wiąże się z niezdolnością do wykonywania pracy czy domowych obowiązków; uszkadza mózg, niszcząc zdrowie i sposób zachowania. 

Alkoholizm może rozwijać się latami i wydawać się może, na pierwszy rzut oka, że ktoś wcale nie zmaga się z uzależnieniem. Okazjonalne picie – w weekendy czy dla odstresowania – w końcu przeradza się w codzienność. Ciężko zauważyć, kiedy przekroczy się granicę. 

Osoba uzależniona nie przyznaje przed sobą tego, że posiada problem i uważa, że kontroluje co, kiedy i ile pije. Brak kontroli jest jedną z głównych cech alkoholizmu. To, co kiedyś było zabawą, nagle staje się przymusem i czymś, bez czego nie można żyć. 

Gen alkoholika 

Nie ma pojedynczego genu odpowiedzialnego wyłącznie za alkoholizm. W ludzkim DNA znajdują się setki genów, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju zaburzeń związanych z nadużywaniem alkoholu. Identyfikacja tych genów jest trudna, ponieważ każdy z nich odgrywa niewielką rolę, jednak badania wykazały, że pewne kombinacje genów mają silny związek z alkoholizmem.

Istnieją również przekazywane z pokolenia na pokolenie geny behawioralne, które mogą wpływać na skłonność do alkoholizmu. Choroby psychiczne, takie jak depresja i schizofrenia, częściej pojawiają się u osób, u których w rodzinie występowały takie zaburzenia. Osoby z chorobami psychicznymi mają większe ryzyko zwrócenia się ku nadużywaniu substancji, jako sposobu radzenia sobie z problemami. Zaburzenia psychiczne mogą być dziedziczne, co częściowo wyjaśnia złożony związek między genetyką, a uzależnieniem.

Dzieci, których rodzice są uzależnione od alkoholu, posiadają z nimi wspólne cechy osobowości i sposoby funkcjonowania. Takie dzieci czują się samotne, mają trudności w nawiązywaniu kontaktów, mają zaniżoną samoocenę i trudności w wyrażaniu uczuć. Takie dzieci nie wiedzą, jak poradzić sobie ze stresem czy lękiem. Mimo, że takie objawy nie towarzyszą alkoholizmowi, to mogą znacznie się do niego przyczynić. Nie wynikają jednak z genetyki, a z własnych doświadczeń i obserwacji. 

Środowisko vs. DNA

Istnieje również niezliczona ilość czynników środowiskowych (praca, stres, związki), które mogą prowadzić do alkoholizmu.

Nasze dziedziczne zachowania wchodzą w interakcje z naszym środowiskiem, tworząc podstawę naszych decyzji. Niektórzy ludzie są bardziej wrażliwi na stres, co utrudnia im radzenie sobie z niezdrowym związkiem lub pracą w szybkim tempie. Niektórzy ludzie doświadczają traumatycznego wydarzenia i zwracają się do alkoholu w celu samoleczenia. 

Jednak, nawet osoby o wysokim genetycznym ryzyku nadużywania substancji muszą najpierw kierować się czynnikiem niedziedzicznym, aby to zrobić. Katalizatorem prowadzącym do nadużywania alkoholu jest bardzo często czynnik środowiskowy, na przykład stres związany z pracą.

Im więcej czynników ryzyka ma dana osoba, tym większa szansa na rozwój zaburzeń związanych z nadużywaniem alkoholu. Istnieją również czynniki ochronne, które zmniejszają ryzyko danej osoby. Czynniki ryzyka i czynniki ochronne mają charakter środowiskowy lub biologiczny.

Czynniki ryzyka obejmują:

• Agresywne zachowania w dzieciństwie;
• Brak nadzoru rodzicielskiego;
• Słabe umiejętności społeczne;
• Eksperymenty z alkoholem i narkotykami;
• Ubóstwo;
• Łatwa dostępność alkoholu.

Czynniki ochronne obejmują:

• Dobrą samokontrolę;
• Monitorowanie i wsparcie rodziców;
• Dobre oceny;
• Polityka antyalkoholowa.

Niektóre czynniki środowiskowe, które są szczególnie ryzykowne dla osób genetycznie skłonnych do alkoholizmu, obejmują:

• Dostępność leków;
• Przemoc fizyczną lub seksualną;
• Presję rówieśników;
• Bycie świadkiem przemocy.

Czy grozi Ci zostanie alkoholikiem?

Osoby z historią alkoholizmu w rodzinie są najbardziej narażone na zostanie alkoholikiem. Jeśli masz wielu krewnych uzależnionych od alkoholu lub innych zaburzeń związanych z używaniem substancji, być może odziedziczyłeś geny, które narażają cię na ryzyko. Im więcej członków rodziny (spokrewnionych z urodzenia) ma problem z alkoholem, tym większe ryzyko.

Jednak to, że ktoś może mieć silną skłonność do alkoholizmu, nie oznacza, że ​​jest pogodzony z takim losem. Nikt nie może kontrolować swojego materiału genetycznego, ale każdy może podjąć środki zapobiegające uzależnieniom. Według badań, niektóre z najlepszych sposobów na powstrzymanie predyspozycji genetycznych przed całkowitym uzależnieniem od alkoholu obejmują:

• Znajomość rodzinnej historii uzależnień.
• Utrzymywanie zdrowych przyjaźni.
• Egzekwowanie silnych więzi rodzinnych.
• Poszukiwanie porad dotyczących związków.
• Radzenie sobie ze stresem.
• Zrozumienie objawów uzależnienia.

Sposoby leczenia 

Jeśli masz genetyczne ryzyko rozwoju uzależnienia od alkoholu i masz objawy tego zaburzenia, ważne jest, aby jak najszybciej zgłosić się na leczenie. Poradnictwo i wsparcie mogą pomóc w walce z czynnikami społecznymi i środowiskowymi, które mogą przyczynić się do problemu alkoholowego w przyszłości. Istnieją programy ambulatoryjne i szpitalne, które mogą pomóc. 

Dla uzyskania najlepszych wyników i trwałych skutków leczenia alkoholizmu należy stosować wiele interwencji terapeutycznych. Wszywka alkoholowa, detoksykacja oraz terapia to powszechnie stosowane metody. Sekwencja alkoholowa zostaje zaburzona, a konkretne zmiany zachodzą zarówno w ciele, jak i umyśle.

Wszywka alkoholowa 

Osobom uzależnionym zazwyczaj ciężko jest wytrwać w abstynencji i regularnym przyjmowaniu leków. Wszywkę alkoholową wszczepia się pod skórę, lekarz wykonuje niewielką ranę i umieszcza pod skórą dawkę Esperalu (leku), zależną od wagi pacjenta. Procedura ta jest praktycznie bezbolesna i nieinwazyjna, a sam implant nie wpływa na mobilność i jakość życia pacjenta. Pełna abstynencja nie powoduje żadnych środków ubocznych. 

Detoksykacja

Detoks alkoholowy trwa od 7 do 10 dni. Przerywa cykl uzależnienia i łagodzi fizyczne i psychiczne objawy odstawienia. Dzięki odtruciu organizmu z toksyn i przywróceniu płynów, poprawia się stan pacjenta i jest on przygotowany do dalszego leczenia. Zabieg detoksykacji jest niezbędnym krokiem przygotowawczym przed rozpoczęciem terapii.

Terapia 

W prawidłowym przebiegu leczenia alkoholowego stwarza się odpowiednie myślenie i warunki do tego, aby poradzić sobie w życiu w abstynencji. Każdy pacjent w ośrodku rehabilitacyjnym jest traktowany indywidualnie, jeśli chodzi o uzależnienie od alkoholu. Celem jest pokazanie uzależnionemu na czym polega nałóg, jakie są jego konsekwencje i przekonanie go, że ma problem ze spożywaniem alkoholu.