Bezpieczeństwo
Opieka specjalistów
Podstawowe informacje o piciu ryzykownym i szkodliwym
Kiedy spotyka się indywidualny przypadek osoby nadużywającej alkoholu, dość szybko można zauważyć, iż nie jest to jedynie jej problem, ale całego otoczenia, przy czym w większości, najbliższe osoby ze środowiska człowieka pijącego raczej wykazują się nadmiernym pobłażaniem na to picie, a także razem z osobą, u której można dostrzec symptomy nałogu, obserwuje się skłonności do bagatelizowania istniejącego już problemu, połączonego z wypieraniem ze świadomości swoich słabości i skłonności, przez co rozwój choroby alkoholowej trwa zwykle latami, gdzie nikt nie jest w stanie nazwać tego po imieniu.
Oprócz samego alkoholizmu, który jest uznawany za jednostkę chorobową, istnieje także coś takiego jak „picie szkodliwe” lub „picie ryzykowne”. Jest to nieuprawnione rozpoznanie uzależnienia alkoholowego. Zdarza się, że takie osoby zostają skierowane na leczenie i terapię do ośrodków, które dedykowane są jedynie osobom stricte z postawioną diagnozą alkoholizmu, przez co zostaje im zaproponowane identyczny sposób postępowania odwykowego, który, jak łatwo przewidzieć – w ich przypadku będzie zupełnie nieskuteczny.
Tym samym, nie każde patologiczne zachowanie przejawiane względem alkoholu będzie stanowiło pełnoobjawowe uzależnienie od alkoholu wymagające leczenia odwykowego. Oprócz samej choroby alkoholowej rozpoznać można dwa inne podstawowe modele zażywania napojów procentowych, które odbiegają od normy i są to wspomniane już picie ryzykowne i picie szkodliwe.
Picie ryzykowne
Pierwszym omawianym modelem nadużywania alkoholu jest picie ryzykowne. Charakteryzuje się ono tym, iż człowiek zazwyczaj jednorazowo (okazjonalnie) sięga po ten typ używki w bardzo dużych ilościach, co generuje ryzyko wystąpienia różnych problemów.
W przypadku niniejszego modelu nie pojawiają się jeszcze straty związane z piciem, np. psychiczne, fizyczne lub środowiskowe, ale takie tendencje znacząco przyczyniają się do pojawienia się tego typu problemów w przyszłości, szczególnie w sytuacjach, w których dana osoba kontynuuje ten model zachowań lub korzysta z niego coraz częściej. Duża część osób płynnie z picia ryzykownego przechodzi w dalsze fazy rozwoju choroby alkoholowej.
Picie ryzykowne można rozpoznać m.in. po tym, że odbywa się ono w sytuacjach, które nie powinny być łączone z piciem alkoholu, np. podczas pracy lub innych sytuacji, które generują konieczność zachowania pełnej kontroli nad sobą. Ten model zachowań obejmuje także spożywanie alkoholu przez kobiety ciężarne, a także przez pacjentów zażywających różnego rodzaju leki z zaleceniami niełączenia ich z działaniem etanolu.
Szacuje się, że w przypadku kobiet dzienna dawka alkoholu uznawana za ryzykowną wynosi od 20 do 40 gramów czystego alkoholu. W przypadku mężczyzn jest to większa ilość, od 40 do 60 gramów.
Mimo, iż picie ryzykowne nie jest uznawane za samodzielną jednostkę chorobową, to jednak jego cechy charakterystyczne w bezpośredni sposób przyczyniają się do pogłębienia problemów alkoholowych, czego konsekwencją jest pojawienie się pierwszych, realnych strat spowodowanych destrukcyjnym działaniem alkoholu.
Picie szkodliwe
Picie szkodliwe jest już wyrazem silnie rozwiniętego zaawansowania problemów alkoholowych. W przypadku niniejszego modelu, nie można mówić już o wywoływaniu ryzyka wystąpienia pewnych strat związanych z przejawianiem tego typu picia, ponieważ picie ryzykowne w sposób bezpośredni wpływa na generowanie się kolejnych konsekwencji, które dana osoba doświadcza we własnym życiu. Taka osoba może doznać: uszczerbku na zdrowiu psychofizycznym, nieprawidłowości w funkcjonowaniu zawodowym, materialnym i moralnym, a także zaburzeniom może ulec sfera rodzinna. Tym samym picie szkodliwe znacząco obniża jakość życia takich osób. Można tutaj przytoczyć liczne przykłady konkretnych szkód. Przede wszystkim a aspekcie zdrowotnym uszkodzeniom ulegają wszelkie narządy wewnętrzne, które wyeksponowane są na działanie alkoholu. Szczególnie narażona jest tutaj wątroba i trzustka, ale także mózg, serce i nerki. Charakterystyczne są także problemy na tle psychicznym – labilność emocjonalna, stany lękowe, napięcie, wyrzuty sumienia, wstyd, itd. Pojawiają się problemy rodzinne – osoby najbliższe zaczynają obserwować nawarstwiające się problemy. Picie szkodliwe jest także jednym z czynników generowania się problemów w pracy związanych z np. niewywiązywaniem się ze swoich obowiązków, ale także sytuacja materialna rodziny staje się cięższa. Niejednokrotnie taka osoba gubi pieniądze, wydaje je na niepotrzebne rzeczy lub alkohol, niejednokrotnie stawiając go innym – całkowicie przestaje kontrolować swoje wydatki.
Jeżeli człowiek kontynuuje picie szkodliwe, eksponuje siebie na niemalże pewne uzależnienie alkoholowe. Szacując ilościowo, w przypadku kobiet mówi się o piciu szkodliwym jeżeli dawka czystego spożywanego alkoholu osiąga minimum 40 gramów, a u mężczyzn dawka ta przekracza 60 gramów.
Należy zaznaczyć, że ten model picia wymaga już specjalistycznego podejścia leczniczego, odbywające się w specjalnych ośrodkach, przy czym praca z Pacjentem wykazującym picie szkodliwe różni się od postępowania z osobą uzależnioną od alkoholu.
Sygnały ostrzegawcze
Płynące sygnały, które powinny zostać uznane za niepokojące to:
- Sięganie po alkohol w niestosownych miejscach lub sytuacjach, np. podczas pracy, w ciąży lub opiekując się dziećmi,
- Przejawianie napięcia i nerwowych reakcji na wieść, iż brakło alkoholu lub w sytuacjach, kiedy obowiązuje zakaz spożycia alkoholu,
- Picie alkoholu zaraz po wstaniu z łóżka lub o wczesnych porach, np. porannych,
- Przejawianie luk w pamięci i utraty świadomości związanych ze spożyciem zbyt dużej dawki alkoholu,
- Pojawianie się zespołu abstynencyjnego i kaca za pomocą kolejnej porcji napoju procentowego – tak zwane „leczenie klinem”,
- Siadanie za kierownicę po wypiciu alkoholu,
- Uwagi ze strony środowiska, które sugeruje widoczność problemów alkoholowych,
- Zwiększenie częstotliwości i ilości dawek alkoholu,
- Przekierowanie swojej uwagi na napoje alkoholowe, a także poświęcanie większych nakładów energii na picie,
- Organizowanie miejsc i okoliczności sprzyjających piciu,
- Zmiana funkcji picia alkoholu – wcześniej traktowany jako dodatek do codzienności, obecnie staje się priorytetem. Zaczyna być on formą relaksu, poprawy nastoju, a także czynnikiem dodającym odwagi,
- Występowanie negatywnych konsekwencji picia: zaburzeń zdrowotnych, pogorszeni jakości więzi rodzinnych, problemów w aspekcie zawodowym, ekonomicznym, a także środowiskowym.
Zarówno picie ryzykowne, jak i szkodliwe stanowią dwa modele wykazywanych zachowań względem napojów alkoholowych. Oba z nich, o ile nie zostaną przerwane o czasie, stanowią równię pochyłą skierowaną na alkoholizm. Choroba alkoholowa, jej mechanizmy powstawania, działania, a także sposoby leczenia w dalszym ciągu są swojego rodzaju zagadką, co jedynie świadczy o braku świadomości zagrożeń, a także jest efektem pobłażania i przyzwalania na picie.
